datum: 22 maart 2022
Circa 80-85% van de Nederlandse beroepsbevolking valt onder een cao. Maar lang niet iedere werkgever en/of werknemer is zich hiervan bewust, terwijl toepasselijkheid voor beide partijen substantiële (financiële) gevolgen kan hebben. Bovendien is het tegenwoordig ook niet geheel ongebruikelijk dat in cao’s wordt bepaald dat sommige bepalingen uit de cao ook moeten worden toegepast op (schijn)zelfstandigen.
Om verrassingen te voorkomen is het dus van groot belang periodiek na te gaan of er mogelijk sprake is van mogelijke toepasselijkheid van verplicht toe te passen cao-bepalingen.
In de volgende gevallen moet de werkgever een cao verplicht toepassen:
Een werkgeversorganisatie kan een cao afsluiten voor een bedrijfstak. Alle leden van de werkgeversorganisatie(s) die partij is/zijn bij een dergelijke cao zijn gebonden aan een dergelijke bedrijfstak-cao, mits de werkzaamheden van de werkgever onder de werkingssfeer van die cao vallen. Als de werkzaamheden van de werkgever die lid is van een werkgeversorganisatie, die partij is bij een bedrijfstak-cao vallen onder de werkingssfeer, dan zal de werkgever die cao op grond van de wet op alle binnen zijn onderneming werkzame werknemers moeten toepassen, tenzij bepaalde groepen werknemers in de cao zijn uitgezonderd.
Werkgever die lid zijn van een werkgeversorganisatie doen er verstandig aan navraag te doen bij de organisatie waarvan zij lid zijn of er een bedrijfstak-cao van toepassing is.
Ook werkgevers die niet lid zijn van een werkgeversorganisatie, kunnen – desondanks – aan een cao gebonden zijn, namelijk indien de minister van SZW een cao algemeen verbindend verklaard voor alle werkgevers en werknemers in een bedrijfstak.
Op de website van het ministerie van SZW is te lezen welke cao’s algemeen verbindend zijn verklaard.
Dispensatie cao
Soms is het mogelijk uitgesloten te worden van een algemeen verbindend verklaarde cao. In dat geval moet dispensatie worden aangevraagd bij het ministerie van SZW. Dispensatie is bijvoorbeeld mogelijk als de werkgever al een eigen cao heeft afgesloten die minstens gelijkwaardig is aan de avv-cao.
Een werkgever kan ook zelf een cao afsluiten met één of meer werknemersorganisaties (meestal vakbonden). Dit heet een ondernemings-cao. Hierin staan bepalingen die toegespitst zijn op de onderneming van de werkgever.
Ook zonder lidmaatschap van een werkgeversorganisatie of zonder algemeenverbindendverklaring is het mogelijk een cao van toepassing te verklaren op een arbeidsovereenkomst. In theorie kan iedere willekeurige cao op een arbeidsovereenkomst van toepassing worden verklaard, maar het is natuurlijk wel vereist dat individuele werknemers ook akkoord gaan met de toepasselijkheid van de cao die de werkgever wil gaan toepassen.
Nawerking cao
Als een ondernemings- of een bedrijfstak-cao afloopt, dan blijven de cao-bepalingen van kracht totdat een nieuwe cao is afgesloten of totdat er van de afgelopen cao afwijkende afspraken met de individuele werknemer worden gemaakt. Dit wordt wel de nawerking van een cao genoemd.
Bij een algemeen verbindend verklaarde cao is geen sprake van nawerking, tenzij de verplichting al voor het einde van de periode van algemeen verbindendverklaring ten einde is gekomen (denk bijvoorbeeld aan de verplichting om meer dan 70% van het loon door te betalen tijdens ziekte) of in het geval de algemeen verbindend verklaarde cao door middel van een incorporatiebeding onderdeel is geworden van de arbeidsovereenkomst.
Auteur: Bas Westerhout