datum: 8 februari 2019
Opzegging (respectievelijk ontbinding) van een arbeidsovereenkomst is alleen toegestaan als herplaatsing niet mogelijk is of niet in de rede ligt. Anders dan veelal wordt gedacht is geen sprake van een herplaatstingsplicht. Wel zal de werkgever moeten aantonen dat hij datgene heeft gedaan wat mogelijk was en in de rede lag om de werknemer te herplaatsen. Zonder een deugdelijk onderbouwd onderzoek naar herplaatsingsmogelijkheden zal de rechter een ontbindingsverzoek namelijk afwijzen. Indien uit het onderzoek blijkt dat er herplaatsingsmogelijkheden zijn, zal vervolgens nog moeten worden beoordeeld of het ook in de rede ligt dat deze mogelijkheden worden benut.
Maakt de werkgever deel uit van een concern, dan moeten vacatures bij andere onderdelen van het concern (zowel binnen als buiten Nederland!) bij het onderzoek naar herplaatsingsmogelijkheden worden betrokken. Slechts in het geval de werkgever kan aantonen dat hij serieus onderzoek heeft gedaan naar herplaatsingsmogelijkheden binnen het concern en kan aantonen dat hij datgene heeft gedaan wat mogelijk was en in de rede lag en er desondanks niet in is geslaagd de werknemer te herplaatsen, kan de rechter tot het oordeel komen dat herplaatsing “niet mogelijk” is. Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn, als herplaatsing van de werknemer in een functie bij een tot het concern behorende onderneming in het buitenland onevenredig kostbaar of anderszins bezwaarlijk is, bijvoorbeeld door taal of cultuurverschillen. Daarbij kunnen redelijkheidsargumenten een rol spelen en wordt de werkgever een zekere beoordelingsruimte gelaten.
Bij het onderzoek naar herplaatsingsmogelijkheden binnen Nederland moet niet alleen naar bestaande en voorziene vacatures worden gekeken, maar ook naar herplaatsing op functies de binnen het concern worden bekleed door uitzendkrachten, mensen met een tijdelijke aanstelling of zzp’ers. Bovendien moet de werkgever binnen Nederland de voorkeur geven aan de te herplaatsen werknemer boven een externe kandidaat. Indien de werkgever in Nederland kan aantonen dat hij geen juridische zeggenschap heeft over een buitenlandse werkgever binnen het concern en deze buitenlandse werkgever aangeeft dat zij een eigen personeelsbeleid voert, kan deze werkgever geen herplaatsing bij de buitenlandse werkgever afdwingen. Als de werkgever in Nederland kan aantonen dat zij wel onderzoek heeft gedaan naar de herplaatsingsmogelijkheden buiten Nederland en de werknemer ook op eventuele herplaatsingsmogelijkheden heeft geattendeerd, maar vervolgens niet wordt aangenomen door de buitenlandse werkgever, dan ligt herplaatsing niet in de rede. Als er ook binnen Nederland geen herplaatsingsmogelijkheden zijn, is de slotsom, dat herplaatsing binnen concern niet mogelijk is.
In de rechtspraak is bij herhaling uitgemaakt dat een werkgever niet kan volstaan met een verwijzing naar een vacatureoverzicht, maar ook actief de herplaatsingsmogelijkheden zal moeten onderzoeken en de werknemer hierbij ook actief zal moeten begeleiden.
Uit een recente uitspraak van de Hoge Raad kan evenwel worden afgeleid dat een werkgever bij hoogopgeleide en zelfstandige werknemers – mogelijk – wel kan volstaan met het via een online platform kenbaar maken van alle interne vacatures binnen het concern en de werknemer kan deelnemen aan periodieke collectieve interne sollicitatierondes, zijn cv op dit platform kan plaatsen en vanuit zijn eigen specifieke wensenprofiel intra-concern naar nieuwe functies kan zoeken. Overigens had de werkgever in deze procedure niet volstaan met het online platform maar de werknemer daarnaast ook nog “actief gewezen op andere passende functies bij concernvennootschappen” en “gepromoot” bij andere concernvennootschappen, zodat nog niet duidelijk is of de werkgever bij hoogopgeleide en zelfstandige werknemers had kunnen volstaan met louter het online platform.
Indien een vanuit Nederland uitgezonden werknemer in het buitenland bij een lokale vennootschap in dienst treedt wordt vaak overeengekomen dat de expat na ommekomst van de uitzendperiode kan terugkeren naar Nederland en dan in dienst treedt bij de Nederlandse vennootschap louter om vandaar uit op zoek te gaan naar een andere functie. Indien dan blijkt dat herplaatsing niet mogelijk is, kan de werkgever louter om die reden op de g-grond ontbinding vragen.
Auteur: Bas Westerhout
Zie ook onze tool: Mprove.work
Bron: Hoge Raad, 11 januari 2019
Meer artikelen over de herplaatsingsplicht?
- Wat wordt van de werkgever verlangd om een boventallige werknemer te herplaatsen?
- "the proof of the pudding is in the eating" - Of de nachtmerrie die herplaatsing heet
- Billijke vergoeding en verval concurrentiebeding wegens onvoldoende actieve herplaatsingsinspanning
- Herplaatsen, herplaatsen & herplaatsen: Wat te doen? De checklist.
- Aanvaarding van een andere functie = acceptatie van de bijbehorende arbeidsvoorwaarden
- Waarom het voor een werkgever niet verstandig is een herplaatsingsverplichting niet serieus te nemen
- Herplaatsing blijkt achteraf toch mogelijk: wat nu?